Το περιβάλλον, η ρίζα του προβλήματος και ο vegan τρόπος ζωής

Όλα τα πράγματα που χρειάζονται οι άνθρωποι για την ζωή τους και την υλική τους ευδαιμονία προέρχονται από την γη, το έδαφος, την θάλασσα, και την ατμόσφαιρα. Μόνο το φως και η θερμότητα μάς προσφέρονται δωρεάν και χωρίς δική μας προσπάθεια από τον ήλιο. Κατά συνέπεια, είναι χρήσιμο και μάλλον αναγκαίο να εξετάζουμε και να αξιολογούμε την κατάσταση του πλανήτη μας.

Τα αποτελέσματα των προσφάτων επιστημονικών ερευνών για την κατάσταση του πλανήτη είναι απογοητευτικά. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, μερικά εκ των δεδομένων για την κατάσταση του πλανήτη είναι τα εξής:

1. Ρύπανση του αέρα κυρίως στις πολυπληθείς πόλεις.
2. Ρύπανση πολλών θαλασσίων περιοχών.
3. Εξάντληση του θαλασσίου πλούτου.
4. Κοπή των δασών για απελευθέρωση γης ώστε να χρησιμοποιηθεί διαφορετικά.
5. Τήξη των πάγων και άνοδος της στάθμης της θάλασσας κατά μισό μέτρο κατά τα επόμενα τριάντα χρόνια κατά μέσον όρο και αναμενόμενη εξαφάνιση εδαφών, ακόμη και νήσων και πόλεων.
6. Εξαφάνιση ειδών του ζωικού βασιλείου με άγνωστες συνέπειες.
7. Κλιματική αλλαγή με δραματικές συνέπειες για τη ζωή μας.

Το αβίαστο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει ένα σοβαρότατο πρόβλημα, του οποίου η οξύτητα θα γίνεται συνεχώς πιο αισθητή.

_{Νέα Υόρκη: Μία από τις πόλεις που κινδυνεύει από την κλιματική αλλαγή. "Ενας ολόκληρος πολιτισμός μας χτισμένος σε αβεβαιότητα". Εικόνα: Vinayak Sharma | Unsplash.}

Το ερώτημα που προκύπτει είναι τούτο: ποιοι παράγοντες μας έφεραν σ’ αυτήν τη ζοφερή κατάσταση;

Μπορεί κανείς να σκεφτεί πολλούς επί μέρους παράγοντες, όπως π.χ. η χρήση χημικών λιπασμάτων και εντομοκτόνων στην αγροτική παραγωγή, ή η υπερβολική χρήση του αυτοκινήτου με τις τεράστιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, η αλόγιστη χρησιμοποίηση πλαστικών, και πολλά άλλα. Όμως, οι επιμέρους παράγοντες δεν μας βοηθούν στην πλήρη κατανόηση του προβλήματος. Είναι ανάγκη να εξετάσουμε τους τελικούς προσδιοριστικούς παράγοντες. Σ’ αυτήν την οδό εξέτασης μπορούμε να μπούμε αν θέσουμε το εξής απλό ερώτημα: Από ποια ή ποιες δραστηριότητες προκύπτουν τα κακά που αναφέραμε πιο πάνω;

Η προφανής απάντηση είναι: από τις διάφορες δραστηριότητες των ανθρώπων. Οι δραστηριότητες των ανθρώπων, παραγωγικές, ψυχαγωγικές, ή άλλες, έχουν σκοπό την ικανοποίηση των αναγκών τους. Ο όγκος των δραστηριοτήτων των ανθρώπων εξαρτάται από το πόσοι άνθρωποι ζουν πάνω στην Γη και σε ποιον βαθμό ικανοποιούν τις ανάγκες τους. Με απλά λόγια, οι τελικοί προσδιοριστικοί παράγοντες των περιβαλλοντολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα είναι το μέγεθος του παγκοσμίου πληθυσμού και η υπερβολική κατανάλωση κατ’ άτομο. Υπάρχουν, όμως, και δύο ακόμη παράγοντες που μπορούμε να τους ονομάσουμε ενυπάρχοντες παράγοντες και οι οποίοι είναι οι καταναλωτικές επιλογές των ατόμων και η τεχνολογία της παραγωγής.

Κατά συνέπεια, μπορούμε να πούμε ότι έχουμε τέσσερις τελικούς προσδιοριστικούς παράγοντες:

(α) το μέγεθος του παγκοσμίου πληθυσμού,

(β) η υπερκατανάλωση,

(γ) το καταναλωτικό πρότυπο, και

(δ) η τεχνολογία της παραγωγής.

Η επίδραση του πληθυσμού είναι φανερή. Όσο αυξάνει ο αριθμός των ανθρώπων τόσο θα αυξάνεται η παραγωγή των αγαθών που είναι αναγκαία για την επιβίωσή τους σε αξιοπρεπές επίπεδο.

Η υπερκατανάλωση εμφανίζεται με πολλούς και ποικίλους τρόπους. Πολλοί άνθρωποι είναι σπάταλοι στην χρησιμοποίηση των αγαθών είτε από συνήθεια, είτε από αδιαφορία ή από επίδειξη, ή ακόμη από απληστία.

Επίσης, ένα πολύ μεγάλο μέρος του παγκοσμίου πληθυσμού έχει επιλέξει καταναλωτικά πρότυπα που είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικά για το περιβάλλον. Εννοώ την μεγάλη κατανάλωση ζωικών προϊόντων των οποίων η παραγωγή είναι ιδιαίτερα απαιτητική σε σπάνιους πόρους. Υπ’ αυτήν την έννοια, οι vegans προσφέρουν μια σημαντική υπηρεσία στην διάσωση του πλανήτη.

Η τεχνολογία της παραγωγής είναι, για πολλούς ανθρώπους, επιστήμονες και μη, ο άγγελος της σωτηρίας. Ελπίζουν ότι η τεχνολογική εξέλιξη θα φέρει τεχνικές παραγωγής, μετακίνησης, οργάνωσης κ.τ.λ. που θα αποτρέψουν την σημερινή καταστροφική πορεία. Ουσιαστικά, δηλαδή, ότι ανεξάρτητα από την αύξηση του πληθυσμού και την έκταση της υπερκατανάλωσης η τεχνολογία θα σώζει τον πλανήτη από τις αρνητικές τους επιδράσεις. Κανείς δεν πρέπει να υποτιμά τις δυνατότητες της επιστήμης σχετικά με το τί μπορεί να επιτύχει. Εν τούτοις, θα πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι οι πόροι της Γης είναι δεδομένοι. Είναι μάλλον δύσκολο να φανταστούμε αύξηση του εδάφους ή των υδάτων, γνησίως εννοουμένων. Επίσης, παρά τις σημαντικές βελτιώσεις της τεχνολογίας, το οικολογικό αποτύπωμα, ενώ ήταν περίπου ίσο προς την βιο-ικανότητα του πλανήτη το 1972, είναι σήμερα μεγαλύτερο κατά 70%. Εν ολίγοις, ας μην περιμένουμε θαύματα από την τεχνολογία επί του συγκεκριμένου προβλήματος.

Η κλιματική αλλαγή που ήδη βιώνουμε φέρνει περισσότερα και δριμύτερα καιρικά φαινόμενα. Εικόνα: Bild von Hermann Traub | Pixabay

Θα προσέξατε ότι ο τίτλος αυτής της ενότητας είναι «η λύση» και όχι «οι λύσεις». Και αυτό γιατί πιστεύω πως υπάρχει μόνον μία λύση και αυτή είναι η μείωση του πληθυσμού. Η μείωση της κατανάλωσης, η αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων, και η βελτίωση της τεχνολογίας μπορούν να συνεισφέρουν στην λύση του προβλήματος, αλλά δεν μπορούν να δώσουν λύση προσωρινή ή οριστική εφ’ όσον ο πληθυσμός αυξάνεται. Οι οικονομετρικές εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι αν θέλουμε ένα καλό επίπεδο διαβίωσης, όπως π.χ. του σημερινού Ευρωπαίου πολίτη, και οικολογική ισορροπία, το μέγεθος του παγκοσμίου πληθυσμού πρέπει να μειωθεί στο μισό, δηλ. από τα 7,6 δις που είναι σήμερα σε περίπου 3 δις.

Η μείωση του πληθυσμού δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αντίθετα είναι πολύ δύσκολη διότι οι δυνατοί του κόσμου κερδίζουν, ή έτσι νομίζουν, από την αύξηση του πληθυσμού. Εννοώ τις ηγεσίες των όλων Εκκλησιών, τους πολιτικούς και στρατιωτικούς αρχηγούς των μεγάλων κυρίως χωρών, και τους κεφαλαιούχους που θέλουν πολλούς και φτηνούς εργάτες.

_{Τα ακραία φυσικά φαινόμενα απειλούν τις ζωές πολλών ανθρώπων, ανεξαρτήτως τοποθεσίας και εισοδήματος. Photo by Parij Borgohain | Pexels.}

Από το 1348 μέχρι το 1353 εμφανίστηκε στην Άπω Ανατολή και μετά στην Ευρώπη πανδημία πανώλης, δηλ. πανούκλας, που έγινε γνωστή ως «μαύρος θάνατος». Τα χρόνια εκείνα ο παγκόσμιος πληθυσμός μειώθηκε από 450 εκατομμύρια στα 350.

Με τρομάζει η σκέψη ότι κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί και πάλι στο μέλλον. Δεν είναι ανάγκη να είναι η πανούκλα. Μπορεί να είναι όλα αυτά που παρατηρούμε και σήμερα αλλά σε τρομακτικά μεγαλύτερη κλίμακα, δηλαδή πείνα, αρρώστιες, πόλεμοι μικροί ή μεγάλοι με ανυπολόγιστες ανθρώπινες και υλικές θυσίες, πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές, εξεγέρσεις, ανατροπές καθεστώτων, και άλλα πολλά. Φυσικά κανείς δεν εύχεται τέτοιες εξελίξεις, αλλά δεν υπάρχει τίποτα που να μειώνει τις πιθανότητες οι προβλέψεις αυτές να γίνουν πραγματικότητα.

Ο vegan τρόπος ζωής περιέχει δύο στοιχεία, ένα ηθικό και ένα πρακτικό. Πολλοί vegans πιστεύουν ότι είναι άδικο και συνεπώς ανήθικο να σκοτώνουμε ζώα ή να τα στερούμε από τα προϊόντα τους όταν υπάρχει εναλλακτικός τρόπος επιβίωσης. Το πρακτικό μέρος βρίσκεται στην συνέπεια αυτού του τρόπου ζωής, ότι δηλαδή μειώνει τα αρνητικά αποτελέσματα επί του περιβάλλοντος που θα είχε ο τρόπος ζωής των πολλών. Και εδώ έρχεται ο vegan τρόπος ζωής.

Μπορεί να μην προσφέρει μια λύση για πάντα, αλλά προσφέρει μία θωράκιση απέναντι στην αδυναμία μας να ελέγξουμε τον πληθυσμό του πλανήτη σήμερα. Με άλλα λόγια επιμηκύνει τον χρόνο που έχουμε στην διάθεσή μας για να δράσουμε.

© Θεόδωρος Λιανός & Vegan Times 21-09-2019