Θεόδωρος Λιανός: Συνέντευξη στην Αναστασία Ψειρίδου (περί ευημερίας και σταθερής οικονομίας)

Αναστασία Ψειρίδου: Τι θέματα πραγματεύεστε στα δύο τελευταία σας βιβλία ["Ευημερία χωρίς ανάπτυξη" και "Περί πλούτου και σταθερής οικονομίας"]; Γιατί βρίσκετε ενδιαφέροντα αυτά τα θέματα;

Θεόδωρος Λιανός: Το πρώτο βιβλίο, το "Ευημερία χωρίς ανάπτυξη" (Gutenberg 2016), εξηγεί γιατί η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να είναι επιθυμητή, αλλά δεν είναι πλέον εφικτή. Και τούτο λόγω του περιορισμού των φυσικών πόρων και της καταστροφής του περιβάλλοντος που προκαλεί η ανάπτυξη όταν υπερβεί τα υφιστάμενα όρια. Ούτε η αέναη ανάπτυξη είναι δυνατή, ούτε η λεγόμενη βιώσιμη ανάπτυξη. Ο περιορισμός των φυσικών πόρων θέτει όρια. Η καταστροφή του περιβάλλοντος από τις παρούσες γενεές ισοδυναμεί με αδυναμία των μελλοντικών γενεών να απολαύσουν τα αγαθά στον ίδιο βαθμό με την παρούσα.

Αιτίες αυτής της εξέλιξης είναι η χωρίς προηγούμενο αύξηση του πληθυσμού παγκοσμίως και η υπερβολική κατανάλωση. Ο άνθρωπος δεν είναι πλέον homo sapiens, αλλά μάλλον homo perniciosus.Το βιβλίο εξηγεί πώς είναι δυνατόν η παγκόσμια κοινότητα των ανθρώπων να ευημερεί χωρίς περαιτέρω ανάπτυξη. Βέβαια, πρόκειται για απλογραμμένο, αλλά επιστημονικό βιβλίο. Δεν πρόκειται περί ουτοπίας.

Το άλλο βιβλίο, το "Περί πλούτου και σταθερής οικονομίας" (Καστανιώτης 2018), εξετάζει τις μορφές πλούτου και προτείνει την μείωση του πληθυσμού παγκοσμίως ώστε η παγκόσμια οικονομία να βρεθεί στην κατάσταση μιας σταθερής οικονομίας στην οποία δεν θα υπάρχει οικολογικό έλλειμμα. Έτσι οι μελλοντικές γενεές θα μπορούν να απολαύσουν τα αγαθά που η φύση έχει θέσει στην διάθεσή μας χωρίς να προκαλούν περιβαλλοντολογική καταστροφή.

Τα ζητήματα αυτά είναι κρίσιμα για το μέλλον της ανθρωπότητας και δυστυχώς ουδείς επίσημος και ισχυρός φορέας ενδιαφέρεται πραγματικά, δηλαδή να κινήσει διαδικασίες και να λάβει μέτρα. Όλοι λένε καλές κουβέντες αλλά επί της ουσίας όλα καταλήγουν περίπου στο μηδέν. Όλα δείχνουν ότι η κατάσταση του πλανήτη μας είναι σε κρίσιμο σημείο. Η τήξη των πάγων, και μόνο, είναι αρκετό επιχείρημα για την κρισιμότητα της κατάστασης.

                                             ^{Θεόδωρος Λιανός: Συνέντευξη στην Αναστασία Ψειρίδου -- Ευημερία Χωρίς Ανάπτυξη}

Αναστασία Ψειρίδου: Για πολλά χρόνια ασχοληθήκατε ερευνητικά με την μετανάστευση. Πώς και για ποιον λόγο έγινε η "μετάβασή" σας στα θέματα της βιώσιμης ευημερίας;

Θεόδωρος Λιανός: Πράγματι, έχω αφιερώσει πολύ χρόνο στη μελέτη της μετανάστευσης επειδή η μετακίνηση Ελλήνων προς άλλες χώρες, και στη συνέχεια οι μετακινήσεις ξένων προς την Ελλάδα ήταν σοβαρό και ενδιαφέρον ερευνητικό πεδίο. Αλλά, όπως σε όλα τα ζητήματα, έρχεται κάποια στιγμή που κάποιο άλλο ζήτημα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η μετανάστευση παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα παγκοσμίως, αλλά είναι πλέον θέμα, κυρίως, πολιτικής. Το θεωρητικό της ενδιαφέρον είναι, για μένα, περιορισμένο. Οι μεταναστεύσεις θα συνεχίζονται, αλλά όμως δεν χρειάζονται νέες θεωρίες για να τις κατανοήσουμε. Για ένα μεγάλο διάστημα ασχολήθηκα με την μαρξιστική θεωρία που πάντα έχει ενδιαφέρον ως τρόπος κατανόησης του καπιταλιστικού κόσμου. Πιστεύω, όμως, ότι τώρα το κρίσιμο ζήτημα της ανθρωπότητας δεν ούτε οι ταξικές αντιθέσεις (κεφαλαίου-εργασίας), ούτε οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών. Είναι η καταστροφή του πλανήτη και η ανάγκη προστασίας του, διότι διαφορετικά μας περιμένουν μεγάλα δεινά. Μερικά, τα πιο ανώδυνα, τα βλέπουμε ήδη.

Τώρα το κρίσιμο ζήτημα της ανθρωπότητας είναι η καταστροφή του πλανήτη και η ανάγκη προστασίας του.

Αναστασία Ψειρίδου: Έχετε τρία εγγόνια μεταξύ 6 και 20 ετών. Είστε αισιόδοξος για το μέλλον των ανθρώπων αυτών των ηλικιών;

Θεόδωρος Λιανός: Δεν ξέρω τι θα συμβεί στα εγγόνια μου ή στην γενεά τους γενικά, αλλά ανησυχώ διότι η άρχουσα τάξη διεθνώς και οι εκπρόσωποί της, δηλαδή οι κυβερνήσεις, οι πολιτικοί αρχηγοί, οι θρησκευτικοί ηγέτες, κ.τ.λ. κλείνουν τα ώτα τους στις προειδοποιήσεις των επιστημόνων. Δυστυχώς, αυτοί που έχουν την δύναμη να πάρουν αποφάσεις είναι εκείνοι οι οποίοι θα υποστούν τις λιγότερες από τις αναμενόμενες κακές συνέπειες, και συνεπώς δεν έχουν ισχυρό κίνητρο να κάνουν κάτι σοβαρό για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Αυτή την στιγμή φαίνεται ότι εκείνοι που ενδιαφέρονται για το περιβάλλον, δηλαδή για το μέλλον της ανθρωπότητας είναι οι επιστήμονες, οι ακτιβιστές και ορισμένες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Δεν είμαι εκ φύσεως απαισιόδοξος. Δεν είμαι από εκείνους που νομίζουν ότι το τριαντάφυλλο είναι άσχημο επειδή έχει αγκάθια, αλλά όλα όσα παρατηρούμε οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο κόσμος δεν πάει καλά.

Αναστασία Ψειρίδου: Πώς σχετίζεται ο βίγκαν τρόπος ζωής με τα θέματα αυτά; Έχει θετικές ή αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις στην οικονομία;

Θεόδωρος Λιανός: Πρέπει να σου πω ότι δεν είμαι vegan. Η διατροφή μου περιλαμβάνει πολύ λίγα και σε μικρές ποσότητες από αυτά που εσείς απαγορεύετε. Δεν χρειάζομαι κρέας ή άλλα ζωικά για να ζήσω. Και με τα ρεβίθια είμαι μια χαρά, αλλά δεν είμαι vegan. Εκτιμώ ιδιαίτερα αυτούς που είναι vegan από επιλογή στηριζόμενοι σε ορθολογική βάση ή σε κανόνες ηθικής, χωρίς αναγωγή σε ιδεολογία ή θρησκευτικό δόγμα, όπως π.χ. η πίστη στη μετεμψύχωση.

Τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι η επιλογή vegan τρόπου ζωής απαιτεί λιγότερους φυσικούς πόρους και συνεπώς επιβαρύνει πολύ λιγότερο το φυσικό περιβάλλον. Όμως, ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι όλοι είμαστε vegan, τα περιβαλλοντολογικά προβλήματα δεν θα εξαφανιστούν. Είναι νομίζω ζήτημα όγκου της συνολικής κατανάλωσης πόρων και αυτό εξαρτάται όχι μόνο από τις διατροφικές επιλογές αλλά και από το πόσο καταναλώνουμε και πόσοι είμαστε στην επιφάνεια του πλανήτη. Αυτό σημαίνει ότι παράλληλα με την επιλογή vegan πρέπει να μειωθεί ο παγκόσμιος πληθυσμός και να στραφούμε προς απλούστερους τρόπους ζωής.

Αναστασία Ψειρίδου: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

Θεόδωρος Λιανός: Εγώ σε ευχαριστώ που μου έδωσες την ευκαιρία να μιλήσω μαζί σου για αυτά τα σοβαρά ζητήματα.

© Θεόδωρος Λιανός, Αναστασία Ψειρίδου & Vegan Times 23-01-2019