Οι κτηνοτρόφοι έχουν παράπονα (μία απάντηση στην ΕΔΟΚ)
Φιλοξενούμε εδώ την απάντηση της ομάδας “Χορτοφάγοι Γονείς | Vegan Parents” σε αντιδράσεις σχετικά με πρόσφατη διαφημιστική εκστρατεία κάποιων vegan στο μετρό.
Οι κτηνοτρόφοι λοιπόν έχουν παράπονα γιατί επετράπη να τοποθετηθεί διαφήμιση υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων σε ένα βαγόνι του μετρό. Η ΕΔΟΚ (Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος) δημοσίευσε μάλιστα μακροσκελή ανακοίνωση στην οποία χαρακτήρισαν το γεγονός «προκλητικό». Ναι, το είπαν ακριβώς έτσι, προκλητικό! Εμείς πάλι θεωρούμε προκλητικά τα παρακάτω:
-- Στην ανακοίνωσή τους αναφέρονται στην «τεράστια συμβολή στην ελληνική οικονομία» που έχει ο τομέας της κτηνοτροφίας. Αν θέλαμε να είμαστε ακριβείς θα έπρεπε να πούμε το ακριβώς αντίθετο, για την τεράστια συμβολή που έχει η ελληνική οικονομία στον τομέα της κτηνοτροφίας.
Η κτηνοτροφία λαμβάνει συστηματικά τη μερίδα όχι απλά του λέοντος, αλλά της αγέλης ολόκληρης, όσον αφορά στις κρατικές επιδοτήσεις. Για παράδειγμα, το 2017 πήρε το 67% του συνόλου των αγροτικών επιδοτήσεων. Ναι, αν θυμάστε ποια είναι τα υγιεινά τρόφιμα για ενήλικες και παιδιά σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (1) (λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, όσπρια, ξηροί καρποί) -- ε, όλα αυτά *μαζί* πήραν ένα 30% των επιδοτήσεων ενώ τα ζωικά (παρότι κανένα τους στη λίστα των υγιεινών τροφών) πήραν σχεδόν το 70% των επιδοτήσεων! (2) Πόσα θέλει άραγε η ΕΔΟΚ για να είναι ευχαριστημένη; 124 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο δώρο (κερνάει το κράτος, δηλαδή όλες και όλοι μας) και ταράχτηκε από μερικές αφίσες;
-- Το κόστος που πληρώνουμε για τη χάρη της κτηνοτροφίας δεν είναι «μόνο» το παραπάνω. Υπάρχουν είδη ανυπολόγιστου κόστους που συχνά παραβλέπουμε αλλά που τα πληρώνουμε και αυτά όλοι μαζί, θέλουμε δεν θέλουμε. Είναι οι περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κτηνοτροφίας.
Τα κτηνοτροφικά απόβλητα, η ρύπανση υπογείων και επιφανειακών υδάτων, αέρος, και εδάφους, η υπερβόσκηση, η συστηματική αποψίλωση, και η δραματική μείωση της βιοποικιλότητας οδηγούν όλα σε τεράστια περιβαλλοντική υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, τόσο του ελλαδικού χώρου (3) όσο και σε παγκόσμια κλίμακα (4).
Στην ΕΔΟΚ υποστηρίζουν ότι γνωρίζουν και παρακολουθούν εθνικούς και διεθνείς επιστημονικούς και κρατικούς φορείς, για ζητήματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Περίεργο που δεν έχουν αντιληφθεί τις ανακοινώσεις τόσων διεθνών φορέων όπως των Ηνωμένων Εθνών (5), του ΙPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) (6), του Scientists Warning (7), κ.ά., για τις τεράστιες επιπτώσεις της κτηνοτροφίας στο περιβάλλον και την παραίνεση αυτών προς την μαζική στροφή προς vegan και plant based διατροφή. Επειδή δεν θέλουμε να υποθέσουμε ότι οι απόψεις τους καθορίζονται από το οικονομικό τους συμφέρον, υποθέτουμε ότι, για να υποστηρίζουν με τόση ζέση κάτι που κυριολεκτικά καταστρέφει τον πλανήτη, μάλλον αγνοούν τα βασικά και κοινώς παραδεκτά δεδομένα. Σύμφωνα με τον FAO, η κτηνοτροφία ευθύνεται για το 18% των αερίων του θερμοκηπίου, περισσότερο από όλα τα καυσαέρια όλων των μεταφορικών μέσων μαζί (3). Το WorldWatch Institute μάλιστα ισχυρίζεται ότι το ζωικό κεφάλαιο αντιπροσωπεύει τουλάχιστον 32.000 εκ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, ή αλλιώς όχι το 18% αλλά το 51% του συνόλου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως (8). Οι εκπομπές αερίων από την κτηνοτροφία αναμένεται να αυξηθούν κατά 80% μέχρι το 2050 (9) ενώ η κτηνοτροφία είναι υπεύθυνη και για το 1/3 της κατανάλωσης των αποθεμάτων γλυκού νερού του πλανήτη (10). Εν τέλει, από ποιους φορείς ενημερώνονται εκεί στην ΕΔΟΚ σχετικά με την κλιματική αλλαγή; Από τον τρέχοντα πρόεδρο της Αμερικής;
Για να τα δούμε και πιο αναλυτικά, οι εκπομπές αερίων από την παραγωγή αγελάδων και αρνιών είναι 250 φορές υψηλότερες από εκείνες των οσπρίων, ανά γραμμάριο πρωτεΐνης, ενώ οι εκπομπές από την εκτροφή γουρουνιών και πουλερικών είναι 40 φορές υψηλότερες από τα όσπρια (9). Μάλιστα μια πρόσφατη έρευνα του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, δημοσιευμένη στο επιστημονικό περιοδικό Climate Change, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση μιας διατροφής υψηλής περιεκτικότητας σε κρέας έχει κόστος 7,2kg εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα την ημέρα, σε σύγκριση με 3,8kg για χορτοφάγους και μόλις 2,9kg για vegans (11). Και η κατάσταση μόνο θα επιδεινωθεί, αφού η ζήτηση για κρέας και γάλα αυξάνεται. Προβλέπεται ότι το 2050, οι άνθρωποι θα καταναλώνουν 500 δισεκατομμύρια κιλά κρέατος και 1,1 τρισεκατομμύρια λίτρα γαλακτοκομικών προϊόντων ετησίως, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (12). Εκτός αν αποφασίσουμε να γίνουμε όλοι βίγκαν.
-- Αλλά και κοινωνικοοικονομικά η κτηνοτροφία είναι επιζήμια. Ο τουρισμός, βασικός οικονομικός πυλώνας στην Ελλάδα, μειώνεται λόγω της ρύπανσης. Αντιστοίχως υποβαθμίζεται και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων γύρω από τις κτηνοτροφικές περιοχές (3).
Αξιοσημείωτο είναι και το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει δημοσιευμένη έρευνα στο PNAS, ένα από τα καλύτερα επιστημονικά περιοδικά του κόσμου: εάν όλα τα ζωικά προϊόντα που καταναλώνονται στις ΗΠΑ αντικατασταθούν από φυτικά τρόφιμα ισάξιας διατροφικής αξίας, τότε η παραγωγή θα γίνει έως και 20 φορές μεγαλύτερη ανά μονάδα γης. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, η αλλαγή χρήσης των ίδιων εδαφών που χρησιμοποιούνται και σήμερα για καλλιέργειες στις ΗΠΑ, μπορεί να παραγάγει αρκετό φαγητό για να ταΐσει 350 εκατομμύρια επιπλέον ανθρώπους, πολύ παραπάνω δηλαδή από τα οφέλη της εξάλειψης τροφίμων που πετιούνται ή καταστρέφονται κατά την διαδικασία παραγωγής (ποσοστό που στις ΗΠΑ αποτελεί το 40% των τροφίμων). Επίσης τα αποτελέσματα έδειξαν ότι θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν 80 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως (ποσοστό του ΑΕΠ παρόμοιο με της αγροτικής παραγωγής) από την μείωση του εξωτερικού κόστους που δημιουργούν τα αέρια θερμοκηπίου και η ατμοσφαιρική ρύπανση και την βελτίωση της υγείας (13).
-- Στην ανακοίνωση του ΕΔΟΚ γίνεται ειδική αναφορά στη μεσογειακή διατροφή. Με τα δικά τους λόγια: «οι καταναλωτικές και διατροφικές συνήθειες του Έλληνα κατατάσσουν το κρέας στα βασικότερα είδη διατροφής αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος του μοντέλου της μεσογειακής ισορροπημένης διατροφής, την οποία επίσημα προβάλλει και προωθεί η χώρα μας». Να θυμίσουμε ότι το πρότυπο της μεσογειακής διατροφής, έτσι όπως καταγράφηκε από την διάσημη έρευνα του Ιδρύματος Rockefeller (που ενίοτε αναφέρεται ως «μελέτη των 7 χωρών» με επίκεντρο την Κρήτη του 1947-49), περιείχε μόνο το 7% του συνόλου των θερμίδων από ζωικά παράγωγα (από όλα τα ζωικά μαζί) (14), (15). Τόσο αναπόσπαστο το μέρος. Δεν του αξίζει το 70% των επιδοτήσεων;
Ταυτόχρονα, το «Εθνικό σχέδιο δράσης για την διατροφή και τις διατροφικές διαταραχές» που επικαλούνται, αν και πάλι δεν αποτελεί υπόδειγμα υγιεινής διατροφής σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διεθνή δεδομένα, προτρέπει και αυτό σε περιορισμό κατανάλωσης κρέατος (16). Την ίδια ώρα, άλλοι οργανισμοί διαπιστώνουν ότι εμείς οι «μεσογειακοί» έχουμε ξεφύγει τόσο πολύ από την μεσογειακή διατροφή, κάτι που μας κοστίζει σε όρους υγείας, περιβάλλοντος, και ευημερίας, και αναζητούν τρόπους να μας επαναφέρουν στην «δική μας» διατροφή (17).
-- Η ανακοίνωση περιέχει (εννοείται) και επίκληση στο συναίσθημα. Για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους. Αρχικά, είναι προφανές ότι δεν γίνεται ως κράτος να διαιωνίζεις (για οποιονδήποτε λόγο) έναν κλάδο – κάνοντας μάλιστα ενεργό προσπάθεια να παραμένει ακμαίος – όταν αυτός έχει τόσο καταστροφικές επιπτώσεις σε τόσο πολλά επίπεδα. Εάν νοιαζόσουν για τους ήδη εργαζόμενους θα προσπαθούσες έστω για την σταδιακή απορρόφησή τους σε άλλους, λιγότερο καταστροφικούς, κλάδους, π.χ. να επιδοτήσεις αλυσίδες παραγωγής που φτιάχνουν μπιφτέκια από αμιγώς φυτικές πρώτες ύλες. Αντί για αυτό, εδώ παρακολουθούμε την συστηματική κρατική ενίσχυση του συγκεκριμένου κλάδου, και μάλιστα με πίεση για αυξητική τάση.
Πέρα από αυτό, να θυμίσουμε ότι οι εργαζόμενες και εργαζόμενοι στα σφαγεία και στις μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες, είναι επιρρεπείς σε μεγάλο κίνδυνο τραυματισμών και ασθενειών (18), καθώς και σοβαρών ψυχολογικών τραυμάτων όπως η κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες, λόγω της τεράστιας κλίμακας βίας και θανάτου που βιώνουν. Αντιστοίχως, οι περιοχές που βρίσκονται γύρω από σφαγεία έχουν συσχετιστεί με μεγάλα ποσοστά βιασμών, ενδοοικογενειακής βίας, και συλλήψεων οδηγώντας σε κοινωνική αποδιοργάνωση σύμφωνα με τις έρευνες (19), (20).
-- Μιας και η ανακοίνωση κάνει λόγο για αντιεπιστημονικές απόψεις, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε ότι εκτός όλων των παραπάνω, οι παγκόσμιοι φορείς υγείας και διατροφής έχουν πάρει δημοσίως θέση υπέρ των χορτοφαγικών και βίγκαν διατροφών ως κατάλληλων για κάθε στάδιο ζωής με σημαντική συμβολή στη μείωση των χρονίων ασθενειών που πλήττουν περισσότερο τον άνθρωπο σήμερα (βλ. καρδιαγγειακά νοσήματα, παχυσαρκία, διαβήτης τ.2, διάφοροι τύποι καρκίνου κ.τ.λ.) (21), (22). Την ίδια στιγμή, οι ίδιοι αυτοί φορείς έχουν κατατάξει το κόκκινο κρέας στην κατηγορία «πιθανότατα» (και όχι απλώς «πιθανόν») καρκινογόνο και το επεξεργασμένο κρέας στα σίγουρα καρκινογόνα (23). Οι υπερασπιστές βέβαια της ΕΔΟΚ αρνούνται να πιστέψουν τα παραπάνω και τις τελευταίες μέρες ζητούσαν στα τηλεοπτικά παράθυρα να τους φέρει κάποιος γραπτές αποδείξεις ότι οι ισχυρισμοί των βίγκαν στέκουν. Οι πηγές παραμένουν σταθερά στη θέση τους, περιμένοντας με αγωνία να ενδιαφερθεί κάποιος και για αυτές.
Από τη μεριά μας, σε μια χώρα που τα τελευταία χρόνια κατακτά πότε την πρώτη και πότε τη δεύτερη θέση παγκοσμίως στην παιδική παχυσαρκία (24), (25), θα θέλαμε οι κλάδοι αυτοί να έχουν μικρότερο λόγο στην χάραξη πολιτικών υγείας και μεγαλύτερο έλεγχο στα λεγόμενά τους και στην προώθηση των προϊόντων τους.
Διότι εάν θεωρούν ανεξέλεγκτο γεγονός την διαφήμιση κάποιων βίγκαν σε ένα σταθμό του μετρό και απαιτούν έλεγχο στις διαφημίσεις με βάση τα επιστημονικά δεδομένα, φοβόμαστε μην τους γυρίσει μπούμερανγκ. Δεν θέλουμε να σκεφτούμε τι θα απογίνονταν τόσες διαφημίσεις με αλλαντικά και παριζάκια στην prime παιδική ζώνη με ειδική στόχευση στο (κατά 40% ήδη υπέρβαρο ή παχύσαρκο) (25) παιδικό κοινό. Να θυμίσουμε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει κάνει ειδική μνεία στην Ελλάδα, σε έκθεσή του για την προστασία των παιδιών από τις επιπτώσεις του στοχευμένου μάρκετινγκ τροφίμων και ποτών (26).
Αν θέλουν πάντως να πάρουν ιδέες για το πώς θα έχουν και αυτοί θέση στο μέλλον που έρχεται, ας ακολουθήσουν το παράδειγμα τόσων εταιρειών και ειδικά γαλακτοβιομηχανιών ανά τον κόσμο, που στρέφονται όλο και περισσότερο στις φυτικές εναλλακτικές (27).
Το αφήσαμε για το τέλος, αν και για εμάς είναι το πιο σημαντικό: Επειδή αναφέρθηκαν στο «δικαίωμα της διατροφικής επιλογής» να θυμίσουμε ότι ξεχνούν κάποιον. Χωρίς να θέλουμε να μειώσουμε την τραυματική εμπειρία του να αντικρίζεις αφίσα που διαφωνεί με τις απόψεις σου, κρίνουμε ότι η αποστέρηση του δικαιώματος στη ζωή είναι κατά τι βιαιότερη.
Τα ζώα δεν είναι η διατροφική σας επιλογή, είναι συναισθανόμενα όντα.
Και σίγουρα δεν υπάρχει καλός τρόπος να σκοτώσεις κάποιον που δεν θέλει να πεθάνει.
Υ.Γ. Στη φωτογραφία κτηνοτρόφοι χύνουν μητρικό γάλα στον υπόνομο.
Υ.Γ.2. Στο κείμενο φαίνεται να τα βάζουμε με τους κτηνοτρόφους και τους κρεοπώληδες ως εάν να δημιουργούν οι ίδιοι το πρόβλημα. Στην πραγματικότητα εννοείται ότι τίποτε από αυτά δεν θα υπήρχε χωρίς την ζήτηση που δημιουργείται από τον καταναλωτή.
Υ.Γ.3. Υπάρχουν κάποιοι καταναλωτές που δεν είναι vegan, αλλά έχουν μεγαλύτερο βαθμό ενσυναίσθησης από άλλους. Για αυτούς που δεν γνώριζαν ότι είναι εφικτό να ζήσει κανείς μια vegan ζωή, το να ανακαλύψουν ότι μπορούν να ζουν με υγεία, χωρίς να βλάπτουν ζώα, αυξάνει σημαντικά την δική τους «ελευθερία επιλογής». Δεν βρίσκουμε τον λόγο γιατί, σε μια χώρα που υποτίθεται ότι διαθέτουμε το αγαθό «ελευθερία έκφρασης», να εναντιωνόμαστε σε φωνές που κατ’ ουσίαν αυξάνουν, και όχι μειώνουν, την ελευθερία επιλογής των συνανθρώπων μας. Ναι, *μπορείς* να είσαι vegan. Δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να τρώει ζωικά για να ζήσει με υγεία.
Χρωστάμε στη γη και στα πλάσματά της ένα καλύτερο μέλλον. Go Vegan!
Ευχαριστούμε την Αναστασία Ψειρίδου για σχόλια και συζήτηση.
© Ευσταθία Σιδέρη, Τατιάνα Τζαναβάρα & Vegan Times 08-09-2018
Ακολουθήστε την Vegan Times στο Google News
Πηγές:
- Υγιεινή διατροφή κατά Π.Ο.Υ. http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/healthy-diet
- Κατανομή επιδοτήσεων το 2017 http://www.enikonomia.gr/rural/146037,aftes-einai-oi-epidotiseis-gia-agrotes-ktinotrofous-i-lista-me-ti.html
- «Κοινωνικο-οικονομικές Επιπτώσεις της Εντατικής Κτηνοτροφίας στο Γειτνιάζον Περιβάλλον», δ.ε. στο ΕΜΠ, σχολή Χημικών Μηχανικών http://dspace.lib.ntua.gr/dspace2/bitstream/handle/123456789/8337/sakellariou_impacts.pdf?sequence=1
- Livestock's Long Shadow, environmental issues and options, έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων εθνών για τις επιπτώσεις της κτηνοτροφίας στο περιβάλλον http://www.fao.org/docrep/010/a0701e/a0701e00.HTM
- Περί της έκθεσης των Ηνωμένων Εθνών («A global shift towards a vegan diet is vital to save the world from hunger, fuel poverty and the worst impacts of climate change») https://www.theguardian.com/environment/2010/jun/02/un-report-meat-free-diet
- IPCC Expert Meeting on Climate Change, Food, and Agriculture https://www.ipcc.ch/pdf/supporting-material/Food-EM_MeetingReport_FINAL.pdf
- Scientists’ Warning: 2nd Notice (2017) http://www.scientistswarning.org/warning-to-humanity-second-notice/
- Livestock and Climate Change http://www.worldwatch.org/files/pdf/Livestock%20and%20Climate%20Change.pdf
- Global diets link environmental sustainability and human health https://www.nature.com/articles/nature13959
- The water footprint of poultry, pork and beef: A comparative study in different countries and production systems https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212371713000024
- Dietary greenhouse gas emissions of meat-eaters, fish-eaters, vegetarians and vegans in the UK https://link.springer.com/article/10.1007/s10584-014-1169-1
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5409751/
- The opportunity cost of animal based diets exceeds all food losses https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.1713820115
- Μεσογειακή διατροφή http://www.staff.uni-giessen.de/~gk1728/downloads/EUB%20A%20Trichopoulou.pdf
- Nestle, M (1995) Mediterranean diets: historical and research overview. Am J Clin Nutr. ;61(6 Suppl):1313S-1320S. doi: 10.1093/ajcn/61.6.1313S. https://www.foodpolitics.com/wp-content/uploads/mediterranean-diets.pdf
- Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Διατροφή και τις Διατροφικές Διαταραχές http://www.moh.gov.gr/articles/health/domes-kai-draseis-gia-thn-ygeia/ethnika-sxedia-drashs/95-ethnika-sxedia-drashs?fdl=231
- CIHEAM-FAO (2015): White Paper: Mediterranean food consumption patterns: diet, environment, society, economy and health. http://mediterradiet.org/publications/CIHEAM_FAO_white_book
- Έκθεση του U.S. Government Accountability Office η οποία καταλήγει ότι η εργασία στη βιομηχανία κρέατος και πουλερικών είναι από τις πιο επικίνδυνες στις Η.Π.Α. https://www.gao.gov/products/GAO-16-337
- A Slaughterhouse Nightmare: Psychological Harm Suffered by Slaughterhouse Employees and the Possibility of Redress through Legal Reform https://www.researchgate.net/publication/228141419_A_Slaughterhouse_Nightmare_Psychological_Harm_Suffered_by_Slaughterhouse_Employees_and_the_Possibility_of_Redress_through_Legal_Reform
- The Slaughterhouse, Social Disorganization, and Violent Crime in Rural Communities https://www.researchgate.net/publication/284029322_The_Slaughterhouse_Social_Disorganization_and_Violent_Crime_in_Rural_Communities
- Η επίσημη τοποθέτηση (2016) για τις χορτοφαγικές δίαιτες από την μεγαλύτερη ένωση διατροφολόγων παγκοσμίως (Academy of Nutrition and Dietetics) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27886704
- Η επίσημη τοποθέτηση της Καναδικής Παιδιατρικής Εταιρίας https://www.cps.ca/en/documents/position/vegetarian-diets
- Η λίστα των καρκινογόνων από Π.Ο.Υ. https://monographs.iarc.fr/list-of-classifications-volumes/
- http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0013/243301/Greece-WHO-Country-Profile.pdf
- Η θλιβερή πρωτιά της Ελλάδας σε υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά για τα έτη 2010-2013 https://www.businessinsider.com/oecd-child-obesity-recession-study-2014-5
- Έκθεση του Π.Ο.Υ. Protecting children from the harmful effects of food and drink marketing http://www.who.int/features/2014/uk-food-drink-marketing/en/
- Άρθρο στους Vegan Times για την μετατόπιση που εντοπίζεται στις γαλακτοβιομηχανίες https://www.vegantimes.gr/fytika-rofimata-irthan-gia-na-meinoun/
